"Борбордук Азиянын бийик тоолуу райондорундагы экосистемалардын негизинде климаттын өзгөрүшүнө адаптациялоо" долбоору

БАЖПИИнин долбоордогу максаты жана маселеси

Максат:

Пилоттук райондордогу климаттык, гидрологиялык жана гляциологиялык тенденцияларды деталдуу талдоо, алсыздыкты баалоо үчүн негиздерди түзүү жана адаптациялоо чараларын аныктоо.

Изилдөө компоненттери башка өнөктөштөр менен тыгыз кызматташтыкта Кыргызстандагы (Ат-Башы) жана Тажикстандагы (ДЧ/ст) эки аймакка багытталган.

Маселелер:

• Сыноо аймактарындагы климаттык жана гидрологиялык өзгөрүүлөрдү изилдөө жана мониторинг жүргүзүү. Мурунку маалыматтар менен салыштыруу.
• Дарыялардагы суунун агымын аныктоо;
• Мөңгүлөрдү көзөмөлдөө жана изилдөө.

Колдонулган ыкмалар:

• Метеорологиялык жана гидрологиялык маалыматтарды чогултуу жана иштеп чыгуу;
• Изилденүүчү региондордогу климаттык жана гидрологиялык тенденцияларды аныктоо максатында негизги климаттык жана гидрологиялык параметрлердин убакыт катарларын графикалык жана статистикалык талдоо;
• Аэрофотосүрөттөрдү, топографиялык карталарды жана башка долбоорлорго байланыштуу маалымат булактарын талдоо; мисалы, мөңгүлөрдүн өзгөрүүсүнүн мүнөздөмөсүн аныктоо жана талаа материалдары менен спутниктик маалыматтардын натыйжаларын текшерүү үчүн узак убакыт(1 жыл) аралыгында (> 10 м) ультра жогорку жыштыкка (<1 м) чейин спутниктик мультиспектралдык сүрөттөр менен аныктоо.

Алган натыйжалар:

Пайдаланууга берүү менен эки автоматтык метеорологиялык станциялар орнотулуп, дарыялардагы суунун деңгээлин жана агымын өлчөө максатында пилоттук райондордун эки дарыясында убактылуу гидрологиялык посттор уюштурулду. Мөңгүлөрдүн массасынын тең салмактуулугун жер үстүндөгү байкоолор менен да, геодезиялык ыкманы колдонуу менен дрондун жана спутниктен тартылган сүрөттөрдүн маалыматтары менен да аныктоо менен мөңгүлөрдүн мониторинги жүргүзүлдү. Маалыматтар базасы түзүлдү жана алардын негизинде пилоттук райондордун дарыяларынын бассейндеринин климаттык, гидрологиялык жана гляциологиялык мүнөздөмөлөрү деталдуу талданды. Тиешелүү гидрологиялык жылдар үчүн мөңгүлөрдүн массасынын балансынын чоңдуктары, мөңгүлөрдүн бузулуу темпи жана ылдамдыгы аныкталды. Баш-Кайыңды дарыясынын агымынын суунун чыгымдалышын климаттын жана мөңгүлөрдүн болуп жаткан өзгөрүүлөрүн эске алуу менен моделдөө түзүлөт. Гумбольдт университетине негизги аткаруучу жана өнөктөш кардар GIZ берилген 3 жылдык отчет жазылды.

• Вперёд